Ses Kartı
Ses kartı bilgisayardaki dijital ses verilerini analog ses sinyallere, analog ses
sinyallerini de bilgisayarda işlenebilecek dijital sinyallere dönüştürür. Ses kartları anakartın
genişleme yuvasına takılır. Bilgisayarda ses kartı olmaması bilgisayarın çalışmasını
engellemez. Sadece ses ile ilgili işlemler yapılmaz.

Resim 2.1: Ses kartı
ÖĞRENME FAALİYETİ-2
AMAÇ
ARAŞTIRMA
17
Ses kartları anakartın PCI veya ISA slotuna takılır. ISA slotuna takılan ses kartları
günümüzde kullanılmamaktadır. Günümüzde anakartların çoğunda ses kartlarını anakartla
bütünleşiktir(onboard).
Mikrofon ya da bir müzik aygıtından girilen sesler, bilgisayar ortamında ses kartı ile
işlenmektedir. Bazı ses kartları ses kaydederken aynı anda ses de çıkarır, bu tür ses kartları
“full-duplex” olarak nitelendirilir.
Ses kartları aşağıdaki üç tekniği kullanır.
Örnekleme
Dış ortamlardan girilen analog ses sinyalinin bilgisayarda kullanılabilmesi için dijital
sinyallere dönüştürülmesi gerekir. Analog sinyalin dijital sinyale dönüştürme işlemine
örnekleme denir. Ses kartının örnekleme bit sayısı arttıkça ses kalitesi ve ses kaydı veri
miktarı artar.
Frekans Modülasyonu (FM)
Frekans modülasyonu yeni sesler üretir. FM sentezleyicileri sesi, taşıyıcı olarak
adlandırılan ikinci bir ses dalga formu ile birleştirir. İki dalga formunun frekansları birbirine
yaklaştığında karışık bir ses dalga formu oluşur. FM sentezinin amacı bir müzik enstrümanın
sesini dalga formunu elde etmektir.
Dalga Tablosu (Wave Table)
Dalga tablosu yöntemi, müzik aletlerinin sesini çıkarırken müzik aletlerinin gerçek
seslerinden yararlanılır. Dalga tablosu yöntemi önceden kaydedilmiş sesleri birleştirerek
müzik oluşturur. Bu müzik aletlerinin sesleri üretim sırasında ses kartının silinemez
belleğine kaydedilmiştir.
Gelişmiş ses kartları yardımıyla bilgisayara sesle kumanda etme olanağı da çıkmıştır.
Gelişen ses kartları teknolojileri, ses algılama (voice recognition) programlarını kullanarak
okunanları metne çevirir.
2.1.1. Ses Kartının Yapısı
1. Dijital Sinyal İşlemcisi (DSP- Digital Signal Processor)
DSP sesleri üretilmesini sağlar. Ses kartına gelen dijital sinyalleri işler. DSP notaları
hafızadan değişik hızlarda okuyarak sesin çıkmasını sağlar. İşlenenen sinyalleri bilgisayarın
işlemcisine gönderiri. Bir ses kartının aynı anda çıkarabileceği ses sayısına “polyphony”
denir. Polyphony değeri ses kartında bulunan DSP’in işlem gücüne bağlıdır. Ses kartlarının
bulunan 32, 64, 128 gibi ifadeler kartın polyphony'sidir.
18
2. Dijital-Analog Çevirici (DAC-Digital to Analog Converter)
Bilgisayardaki dijital ses verileri çıkış birimlerine aktarılırken ekran kartındaki dijitalanalog
çevirici bu verileri analog sinyallere dönüştürüp ses kartının çıkışına gönderir.
3. Analog-Dijital Çevirici (ADC- Analog to Digital Converter)
Mikrofon veya diğer müzik aygıtlarından alınan analog ses sinyallerini dijital
sinyallere dönüştürür.
4. ROM Bellek
Ses ile ilgili dijital verileri depolamak için kullanılan bellektir. DSP tarafından işlenen
veriler bu belleğe gönderilir.
5. TAD (Telephone Answering Device- Telefon Cevaplama Aygıtı)
Ses kartı ile modem arasında yapılan bağlantı ile gelen telefon sesi hoparlöre aktarılır
ve mikrofon ile cevap verilebilir. Telefon çaldığında ses modem üzerinden ses kartına TAD
noktasına bağlı kablo ile ses kartına aktarılır. Mikrofondaki seslerde ses kartı ile modeme
taşınır. Bunların yapılabilmesi için faks/modem kartın “voice” özelliği olması gerekir.
6. AUX_IN
Çeşitli kartlar(tv, radyo, mpeg) ile ses kart arasında bağlantı kurulduğu yerdir. Bu
kartlardaki ses sinyallerinin ses kartına aktarılmasını sağlar.

Resim 2.2: Ses katında aux_in, cd_in ve tad bağlantıları
AUX_IN
CD_IN
TAD
19
7. CD-IN
Ses kartı üzerinde olan bu bağlantı ile CD sürücüsündeki seslerin ses kartına
aktarılması sağlanır. Kablonun biri ucu ses kartındaki CD-IN n-noktasına diğer ucu CDROM
sürücüye takılır.

c) Bağlantı kablosu
Resim 2.3: Ses kartı ile CD–ROM sürücü arasındaki bağlantı
8. S/DIF
Bu ses kartlarında bulunur. Dijital bağlantı noktasıdır. CD player, DVD gibi dijital
aygıtlardaki ses sinyallerini ses kartına aktarılmasında kullanılır.
20
9. Ses Kartı Bağlantı Portları
Standart ses kartları iki hoparlör ya da bir kulaklığı kullanılabilmesini destekler.
Günümüz ses kartları birden fazla hoparlörleri destekler. Daha fazla hoparlör desteği ile ses
kartları gerçeğe yakın sesler çıkarmaktadırlar.
Line In : Teyp ya da CD player’daki sesleri bilgisayar ortamına akarır.
Microphone In : Ses kartın mikrofon girişidir. Dış ortamdaki seslerin mikrofon
bilgisayara gönderilmesini sağlar.
Line Out : İki hoparlörün ya da kulaklığın kullanılmasını sağlayan çıkıştır.
3D ses sistemlerinde buraya front (ön) hoparlörler bağlanır.
Rear Out : 3D ses Rear (arka) hoparlörler buraya bağlanır.
Joystick/MIDI port : Joystick ve MIDI aygıtlarının bağlanmasını
sağlar.

Resim 2.4: Ses kartı bağlantıları
2.1.2. Ses Kartının Çalışması
Bilgisayarın çevre birimlerinde girilen analog ses sinyalleri ses kartına aktarılır. Ses
kartının analog dijital çeviricisi (ADC) tarafından analog ses sinyallerini dijital sinyallere
dönüştürür. Dijital hale dönüştürülmüş ses sinyalleri DSP’ye aktarılır. Bu birim tarafından
veriler işlenir. DSP verileri anakartın veri yoluna iletir. Bu dijital veriler mikroişlemci
tarafından işlenir ve depolanması için depolama birimlerine aktarılır.
Bilgisayardaki ses verilerini dinlemek için dijital ses verileri depolama aygıtlarında
okunur, mikroişlemciye aktarılır ve ses kartındaki DSP’ye iletilir. DSP veriyi çözer.
Çözülmüş veri ses kartının dijital analog çeviricisi (DAC) tarafından analog ses sinyallerine
dönüştürülür ve ses kartının çıkışına aktarılır.
21
Şekil 2.1: Ses kartının çalışma şekli
2.1.3. Ses Kartı Çeşitleri
2.1.3.1. Veriyolu Standardına Göre
􀂾 ISA
􀂾 PCI
􀂾 PCI-Express
2.1.3.2. Fizik Yapısına Göre
􀂾 Anakartta bir entegre olan (onboard) ses kartı

Resim 2.5: Onboard ses kartı
Resim 2.6: Genişleme yuvasına takılan ses kartı
Onboard ses bağlantı
noktaları
Wave Table Devresi
Frekans
Modülasyon Devresi
DSP
Bellek
DAC
ADC
22